Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2008

Φωτογραφία: ο κολοφώνας του ρεαλισμού(;)

Robert Kappa, Στρατιώτης πέφτει νεκρός από σφαίρα στη διάρκεια του Ισπανικού εμφυλίου πολέμου

Είναι τόσο ισχυρή η πεποίθησή μας πως η φωτογραφία καταγράφει απλά καταστάσεις του κόσμου "εκεί έξω" που πολλές φορές ξεχνάμε την παρουσία του φωτογράφου και θεωρούμε ότι οι καταστάσεις αυτές έχουν εντυπωθεί "από μόνες τους" πάνω στην φωτογραφική επιφάνεια.
Και ενώ στη ζωγραφική και η πιο ρεαλιστική αναπαράσταση της πραγματικότητας, καθώς βρίσκεται ανάμεσα στις "παρενθέσεις" (κορνίζα), μαρτυράει το δόλο της, στη φωτογραφία ακόμα και μια καθ' όλα σκηνοθετημένη (ψεύτικη) σκηνή, δύσκολα γίνεται πιστευτή σαν τέτοια.
Οι "παρενθέσεις" είναι εκείνες που πολλές φορές υποχρεώνουν τον καλλιτέχνη να προσπαθήσει να κάνει αυτό που βρίσκεται ανάμεσά τους όμοιο με την πραγματικότητα. Όσο μεγαλύτερος είναι ο βαθμός ρεαλισμού που θέλουμε να πετύχουμε, τόσο περισσότερο χρειαζόμαστε εξωτερικούς δείκτες που θα αποδεικνύουν ότι πρόκειται για τέχνη και όχι για πραγματικότητα. Οι δείκτες αυτοί είναι τόσο ισχυροί για τον θεατή που ο φιλόσοφος Arthur Danto (Άρθουρ Ντάντο) μας καλεί να φανταστούμε την υποθετική περίπτωση που ένας ηθοποιός μαχαιρώνει πραγματικά έναν συνάδελφό του πάνω στην σκηνή, μέσα σε μια λίμνη αίματος, ενώ το κοινό χειροκροτεί αθώα, νομίζοντας ότι πρόκειται για μια άσκηση ρεαλισμού!
Στη φωτογραφία όμως, οι δείκτες που εξασφαλίζουν την μη εξαπάτησή μας, είναι σχεδόν ανύπαρκτοι. Αυτό συνέβη και με τη φωτογραφία του στρατιώτη που βλέπεις παραπάνω. Επί χρόνια είχε θεωρηθεί ντοκουμέντο, δηλαδή ένα αληθινό γεγονός, μέχρι που αποκαλύφθηκε πως ο Robert Kappa είχε σκηνοθετήσει την φωτογραφία!
Πρόσφατα μάλιστα αποδείχτηκε πως κατά την διάρκεια της σκηνοθεσίας ο "ηθοποιός" σκοτώθηκε κατά λάθος από εξοστρακισμένη σφαίρα και η φωτογραφία είναι τελικά ντοκουμέντο της αποτυχίας του σχεδίου εξαπάτησής μας.
Ναι, Πλάτωνα, η φωτογραφία είναι ένα ισχυρό μέσο δημιουργίας ψευδαισθήσεων.


5 σχόλια:

Πόλυ Κοκκινιά είπε...

Απορία:Γιατί ποτέ οι "εξοστρακισμένες" σφαίρες δε βρίσκουν τα κεφάλια αυτών που χειρίζονται τα όπλα;

Ανώνυμος είπε...

Oι "εξοστρακισμένες" σφαίρες δε βρίσκουν τα κεφάλια αυτών που χειρίζονται τα όπλα για τον ίδιο λόγο που υπάρχει η ΑΔΙΚΙΑ στο ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ μας!!!!!!

Ανώνυμος είπε...

Καθώς, όπου υπάρχουν πολλοί γιατροί και πολλά φάρμακα, εκεί υπάρχουν και πολλές αρρώστιες, έτσι και όπου υπάρχουν πολλά όπλα, εκεί υπάρχει και μεγάλη αδικία.

Ανώνυμος είπε...

Πολλές φορές πιστεύουμε ό,τι βλέπουμε....Ωστόσο έχει αποδειχθεί από τα κείμενα του Ομήρου στην Ιλιάδα οτι το ''φαίνεσθαι'' ξεγελάει το ''είναι''....

Πόλυ Κοκκινιά είπε...

Όχι, δε σας ξέχασα... Έχω έτοιμη, επίκαιρη ανάρτηση, αλλά έχει πρόβλημα ο server, πιθανά λόγω φόρτου εργασίας.

Το σχόλιο γράφτηκε στις 00.05 πμ